مدیریت شهری قم باکمک شهروندان،توان احیای فرهنگ دوچرخه‌سواری رادارد

شهرداری قم، تلاش‌های خوبی را در جهت فرهنگ دوچرخه‌سواری در پیش گرفته است و تا حدی در پیاده‌روسازی‌ها و ساماندهی معابر برای گذر دوچرخه‌سواران اقداماتی را در دست اجرا قرار داده است.

به گزارش پایگاه خبری رهپویان قم ،وقتی معضلی به نام ترافیک، پنجه در پنجه شهر انداخته و موجب انسداد شریان‌های اصلی حمل و نقل شهری شده و هجم گسترده‌ای از وسایل نقلیه کوچک و بزرگ، شهر را احاطه کرده است، دیگر نمی‌توان با روش‌های مقطعی و سیاست‌گذاری‌های شکست خورده، امیدی به رهایی از بار ترافیکی و آلودگی‌های شهری داشت.

شاید بهتر باشد در مدیریت شهری، برنامه‌هایی مدون، جامع و منطقی برای رهایی از معضلات ترافیکی اتخاذ کرد و به دور از شعار زدگی‌ها، این خلاء‌ها و آسیب‌ها را شناخت و به درستی و در فرصتی مناسب، راهکارها را ارائه داد و البته بیش از هر مقوله‌ای در جهت فرهنگ‌سازی، سرمایه‌گذاری کرد.

امروزه، تجربه‌های کارآمد و موفق جهانی متعددی، در فرهنگ‌سازی و مواجهه با معضل ترافیک‌ وجود دارد که می‌تواند علاوه بر توسعه حمل و شهر عمومی، مرهمی برای زخم‌های ترافیکی شهر به شمار رود و زندگی شهرنشینی را به استانداردهای جهانی به لحاظ حمل و نقل رهنمون سازد.

قم به واسطه زائرپذیری و توسعه شهری در سالهای اخیر از قافله معضلات ترافیکی،عقب نمانده و همپای کلان‌شهرهای بزرگ، با مشکلات و دغدغه‌های بی‌شماری دست به گریبان است و همچنان زیرساختهای لازم برای توسعه چشمگیر حمل و نقل عمومی در آن فراهم نشده و تا ارتقای فرهنگ شهروندی در استفاده از این ظرفیت‌ها برای جابه جایی و ترددهای شهری فاصله زیادی داریم.

به نظر می‌رسد، مدیریت شهری قم با کمک شهروندان، توان احیای فرهنگ دوچرخه‌سواری را دارد، به ویژه اینکه قم، یکی از شهرهای مهم به لحاظ اقلیمی و شرایط جغرافیایی از نظر دوچرخه‌سواری است و از گذشته نیز فرهنگ دوچرخه‌سواری با ذائقه و خوی قمی‌ها پیوند داشته است، از این رو بهتر است مدیریت شهری از مدل‌های موفق همچون دوچرخه‌سواری در ترددهای شهری و کاهش بار ترافیکی استفاده کند، روش‌هایی که در برخی از استان‌ها و کلان‌شهرهای کشور نیز بازخورد خوبی داشته و تا حد زیادی در مدیریت ترافیک، موثر بوده است.

می‌توان در این خصوص، گام‌های جدی‌تری برای احیای فرهنگ دوچرخه‌سواری که تا حد زیادی به فراموشی سپرده شده است، برداشت و با معرفی مزایای این وسیله نقلیه سبک و ساده، شیوه و سبکی دیگر در زندگی شهرنشینی در پیش گرفت، البته معرفی مزایای دوچرخه‌سواری تا زمانی که زیرساختهای شهری و معابر برای تردد آن مهیا نباشد، به نتیجه‌ای مطلوب منتهی نمی‌شود و نمی‌توان بدون رفع دست‌اندازها و موانع شهری، برای فرهنگ‌سازی قدمی برداشت،چرا که گاهی خیابان‌های ناایمن و معابر ناهموار، خطرات زیادی را متوجه دوچرخه‌سواران می‌کند.

در این مسیر شهرداری قم، تلاش‌های خوبی را در جهت فرهنگ دوچرخه‌سواری در پیش گرفته است و تا حدی در پیاده‌روسازی‌ها و ساماندهی معابر برای گذر دوچرخه‌سواران اقداماتی را در دست اجرا قرار داده است، ضمن اینکه طرح‌هایی را برای دوچرخه سواری در بوستان‌ها به ویژه برای بانوان ارائه داده که اگر به خوبی تداوم یابد در ارتقای فرهنگ شهروندی به سمت استفاده از دوچرخه موثر خواهد بود.

یکی از برنامه‌های راهبردی مدیریت شهری در قم، طراحی مسیرهایی در جهت ایمنی دوچرخه سواران و ایجاد پارکینگ برای استقرار دوچرخه در سطح شهر است، ضمن اینکه طراحی ایستگاههای متعددی برای واگذاری دوچرخه در طول روز به شهروندان نیز نباید به فراموشی سپرده شود.

البته در مدیریت شهری باید علاوه بر سرمایه‌گذاری در تبیین فرهنگ دوچرخه‌سواری، در جهت اجرای پروژه‌هایی گام برداشت که روند دوچرخه‌سواری در سطح شهر را ایمن، بی‌خطر و تسهیل می‌کند، پروژه‌هایی که مسیر دوچرخه‌سواران را در معابر، هموار می‌کند و آسیبی را متوجه آنان نمی‌سازد و انگیزه و رغبت لازم را در شهروندان برای استفاده از دوچرخه به طور مداوم و مستمر فراهم می‌نماید.

در بسیاری از شهرهای توریستی جهان، دوچرخه،بخشی از ظرفیت‌ و جاذبه‌ گردشگری به شمار می‌رود و مسئولان، امکاناتی را برای گردشگران ویژه تردد با دوچرخه فراهم می‌آورند و با ایده‌هایی جذاب، شهروندان را برای استفاده از دوچرخه در فعالیت‌های روزمره تشویق می‌کنند و مزایایی را برای دوچرخه‌سواری در معابر و خیابان‌ها در نظر می‌گیرند و از همه مهم‌تر، قوانینی را در جهت حمایت از دوچرخه‌سواران تدوین می‌کنند.

به همین دلیل در این شهرها، افراد در هر سنی بدون هیچ هراس و نگرانی از برخورد خودرو و یا مواجه شدن با موانع و دست‌اندازها به دوچرخه‌سواری می‌پردازند و ایجاد امکانات لازم در سطح شهر برای تردد دوچرخه به عنوان مطالبه‌ای از سوی شهروندان مطرح است.

چنین فرآیند و فرهنگ‌سازی می‌تواند در تمامی شهرهای ایران، ترویج یابد و در قم نیز شاهد رشد و توسعه زیرساختها و افزایش رغبت برای دوچرخه‌سواری در سطح شهر باشیم و حتی به واسطه فرهنگ‌سازی برای ترددهای شهری با دوچرخه، می‌توان سرمایه‌گذاران بی‌شماری را در اجرای طرح‌های خلاقانه در طراحی دوچرخه و یا حتی بازطراحی معابر و ایجاد فضاهای مناسب شهری برای تردد دوچرخه و یا استقرار در پارکینگ‌های مجهز جذب کرد.

البته با توجه به اثرگذاری‌ تورم بر روی قیمت انواع و اقسام دوچرخه، یکی از رویکردهای مهم مدیریت شهری می‌تواند حمایت از خرید دوچرخه برای اقشار مختلف باشد و تسهیلات لازم را در قالب طرح‌های مختلف در جهت خرید دوچرخه فراهم نماید.

دوچرخه، در اصلاح فرهنگ ترافیکی جایگاه مهمی دارد و مانع از افزایش تردد خودروها به‌ویژه خودروهای تک‌سرنشنین در شهر می‌شود و با توجه به کمبود پارکینگ در سطح شهر نیز، جای کمتری نسبت به خودرو می‌گیرد و می‌تواند تا حد زیادی گره‌های ترافیکی را بگشاید و از اتلاف وقت در این کلاف‌های سردرگم ترافیکی جلوگیری کند.

امروزه، شهرسازی‌ها و مهندسی صحیح شهر، تاثیر زیادی در کاهش یا افزایش ترافیک دارد و اگر در توسعه شهر، محورهای موازی و مسیر مشخصی را برای انواع وسایل نقلیه به ویژه دوچرخه برای رهایی از ترافیک تعیین نشود، در ترویج فرهنگ دوچرخه‌سواری و حتی ایجاد عوامل انگیزشی، موفقیتی به دست نمی‌آید.

در واقع، باید راه های موثر برای تقویت فرهنگ دوچرخه سواری را به خوبی احصاء کرد و واقع بینانه، تمامی موانع و فرصت‌ها را در جهت تعریف معابر در نظر گرفت و یک رویداد مهم شهروندی رقم زد و با تشکیل پویش‌های اجتماعی، دوچرخه‌سواری را به یک فرهنگ مبدل کرد و در این صورت، چنین فرهنگی به یک ابزار قدرتمند برای ایجاد شهری آرام به دور از آلودگی و ترافیک تبدیل می‌شود،ضمن اینکه به عنوان یک ورزش همگانی نیز می‌تواند عرض اندام نماید.

اگر چه به نظر می‌رسد در قم و با نگرش مدیریت شهری، می‌توان به توسعه فرهنگ دوچرخه‌سواری خوش‌بین بود اما تا زمانی که سیاست‌ها در سطح ملی و کلان،پشتوانه طرح‌های فرهنگی و ایجاد زیرساختها و فراهم کردن امکانات نباشد،نمی‌توان به رفع ریشه‌ای و اساسی معضلات ترافیکی،دل بست.

شاید زمان آن فرا رسیده که مسئولان در تصمیم‌سازی‌ها،واقعیات ترافیکی را به درستی تحلیل و برای آن، افقی واقعی و پایدار طراحی کنند و با بازنگری بر برخی از طرح‌های ناکارآمد و حمایت از دوچرخه‌سواری، پای دوچرخه‌ها را به معابر بکشانند.

شاید اگر مدیریت شهری در تدوین طرح‌ها و ایده‌ها با برنامه‌ریزی کارشناسانه وارد شود و تمامی دستگاهها نیز به مشارکت بپردازند و بر اساس نیازسنجی به ذائقه‌ها جهت بدهند و همسوئی بهتری میان برنامه‌های فرهنگی شکل بگیرد به نتایج مطلوب‌تری دست یابیم.

هر چند استقبال شهروندان نیز عنصری مهم در گسترش فرهنگ دوچرخه‌سواری است، برای نمونه عدم استقبال شهروندان قمی از ایستگاههای دوچرخه، این طرح را تا حدی با شکست مواجه کرد در حالی که سالانه بیش از ۲۵ میلیارد ریال برای نگهداری ایستگاهها،هزینه روی دست مدیریت شهری باقی می‌ماند اما نتوانست تلنگری برای شهروندان در استفاده از ظرفیت‌های مناسب باشد و دوچرخه در قم،جای موتورسیکلت‌ها را نگرفت.

البته نباید از کنار نقش مهم دولت‌ها در قبال دغدغه ها و مسائلی چون ترویج فرهنگ دوچرخه سواری به سادگی رد شد و همه سهم این فرهنگ‌سازی را بر عهده مدیریت شهری نهاد و بودجه لازم را در سطوح مختلف در جهت توسعه سلامت و فرهنگ ترافیکی در اختیار شهرها قرار نداد.

مدیران شهری نیز باید در ترویج این فرهنگ ابتدا موانع را بردارند و سپس در توسعه فرهنگ دوچرخه سواری به لحاظ کمک به رفع مسائل ترافیکی، زیست محیطی و تامین سلامت افراد به طراحی برنامه‌های مدون بپردازند، بدون شک چنین رویکردی با همه دشواری‌هایی که در مسیر آن احساس می‌شود به هم‌افزایی همه مسئولان و شهروندان نیاز دارد تا معابری مناسب در جهت تردد دوچرخه و کاهش خودرو در سطح خیابان‌ها شاهد باشیم.

با توجه به اینکه مشارکت دستگاههای اجرایی در فرهنگ سازی و پیشبرد اهداف در مدیریت شهری دارای اهمیت زیادی است شاید بهتر باشد مدیران و کارمندان برای کنار گذاشتن خودرو از خودشان شروع کنند و با تردد به وسیله دوچرخه تا محل کار در تشویق و ترغیب شهروندان،قدمی بزرگ بردارند.